Khi học một ngôn ngữ, có các nội dung cơ bản sau bạn cần nắm:
(1) Ngữ âm (phonetics): cách phát âm (pronunciation), trọng âm (stress)/ thanh điệu (tones), ngữ điệu (intonation), nhịp điệu (rhythm), v.v. của ngôn ngữ
(2) Ngữ pháp (Grammar): cách sắp xếp các từ để tạo thành ý nghĩa
(3) Ngữ vựng (Vocabulary): các từ vựng để có thể giao tiếp
Trong đó, ngữ âm là căn bản nhất và cần thiết khi mới bắt đầu một ngôn ngữ để bạn có thể “tiến nhanh & tiến xa” trong việc sử dụng ngôn ngữ giao tiếp. Ngữ âm tốt = nền tảng nghe tốt + nói tốt = tự tin giao tiếp.
Với tiếng Anh, người học có hai lựa chọn cơ bản khi mới bắt đầu:
- Học ngữ âm của người Anh (British English)
- Học ngữ âm của người Mỹ (American English)
Gọi cơ bản bởi vì hai loại ngữ âm này có nhiều tài liệu nhất và phổ thông nhất, chứ còn ngữ âm và giọng điệu thì mỗi vùng mỗi miền mỗi nơi mỗi khác.
Khi học, bạn chú ý chọn 1 loại để luyện tập thôi, để không bị “tẩu hoả nhập ma”. Tập xong vững rồi thì nghe kiểu gì cũng được. Thực ra đến khi xài thiệt, người sử dụng tốt là người nghe được hết các kiểu loại giọng, chứ không phải là chỉ nghe được Anh – Anh hay Anh – Mỹ. Đi làm rồi bạn sẽ thấy Anh Ấn Anh Sing Anh Hoa Anh ASEAN Anh tùm lum tà la mới là cái thực phải căng tai ra mà nghe.
Thực sự, việc luyện tập ngữ âm là để bạn có thể nói đúng (cho người ta nghe được & hiểu được bạn nói gì), chứ không phải để sống chết cho bạn nói “y người bản xứ”. Bản thân mình thấy giọng mỗi vùng mỗi miền có nét duyên & đáng quý khác nhau, và với người học ngoại ngữ ở trình độ cơ bản thì nên tập trung vào việc nói rõ ràng, rành mạch, trôi chảy trước đã.
Kỳ thi IELTS cũng vậy, chẳng chấm accent (giọng điệu) đâu, chỉ có một tiêu chí liên quan chấm pronunciation (phát âm) có đúng hay không, và giọng điệu (accent) của ngôn ngữ mẹ đẻ không gây khó khăn cho người nghe.
Tài liệu để tham khảo học ngữ âm:
* Nếu bạn muốn học ngữ âm kiểu Anh: Mời bạn vào link https://www.bbc.co.uk/learningenglish/english/features/pronunciation/introduction?fbclid=IwAR2eZUMi7S9JZR9IoStG5Q7sIDR6cGRNEMD9YJuNsJ8xmh0_4pC01sQZpXU
BBC Learning English cung cấp cho chúng mình một series cách phát âm 44 âm tiết trong tiếng Anh-Anh chuẩn “Nữ Hoàng” (RP – Received Pronunciation, hay truyền thuyết còn gọi là “giọng chuẩn BBC”, “giọng hoàng gia”). BBC learning English cũng có series Tim’s Pronunciation Workshop – dành cho trình độ trung cấp tới nâng cao – siêu hay, nhưng khuyến khích chỉ khi bạn đã vững cơ bản rồi hãy luyện tập lên cao hơn nhé.
Bảng tổng hợp 44 âm tiết chuẩn & ví dụ mẫu của British Council: https://www.teachingenglish.org.uk/article/phonemic-chart?fbclid=IwAR0Wzz-Ntq2y9WGE4408AvGNnKceLl8BUCZ_GnGifrDFD-arHMw-jnAC_BM
Sách: Phonetics for the IELTS (NTV) hoặc Work on your Accent (Collins). Hai quyển sách này đều viết theo Anh - Anh, cô đọng, súc tích, dễ hiểu & hiệu quả trong việc luyện tập ngữ âm cho mọi trình độ.
* Nếu bạn muốn học ngữ âm kiểu người Mỹ: Bạn có thể tham khảo giáo trình American Accent Training huyền thoại của tác giả Ann Cook. Tham khảo ở link: https://www.amazon.com/American-Accent-Training-2nd-Book/dp/0764173693?fbclid=IwAR0GGbXhAZD6YkA7zfOflnRCtSXMyLaxUtLGa6I9Sf3t0XvZP2HEnJ0H67A
Bạn có thể mua ở các nhà sách ngoại ngữ, hoặc chịu khó “google” & “youtube” là… tha hồ học.
Bảng tổng hợp 40 âm tiết chuẩn & ví dụ mẫu của Macmillan (NXB Macmillan là một trong những nhà xuất bản uy tín hàng đầu về học liệu Anh – Mỹ): http://www.macmillanenglish.com/pronunciation/interactive-phonemic-charts/?fbclid=IwAR3EjxbQi34b4-FYxDkWqw51YxGmUHAhsh30znmFFxDmZJDiHXSZytvKdyU
Với thời đại kỹ thuật số, mình thực sự khuyên bạn thử các app sau: vừa chơi, vừa học, lại “chuẩn không cần chỉnh”
Ngữ âm Anh – Anh: app Oxford English File Pronunciation/ Sounds Right
Ngữ âm Anh – Mỹ: app ELSA Speak
Thiệt sự cũng sẽ là thử thách cho người học, khi “rừng tài liệu” thì quá nhiều, mà chất lượng thì cũng “vàng thau lẫn lộn”. Mình đã được chứng kiến và xem không ít các chia sẻ về ngữ âm/ học phát âm mà chủ nhân tự nhận là “chuẩn”, là “chuyên gia”, là “học thế mới là bản xứ”, nhưng hỡi ôi nhầm ngay từ căn bản khái niệm ngữ âm & các âm của từng loại Anh – Anh / Anh – Mỹ cơ bản. Thế thì hại lắm thay.
Nhớ: đặt mục tiêu học ngữ âm để nói đúng và giao tiếp được trước đã, chứ không phải học để “y chang người bản xứ”. Để nói được "y chang người bản xứ" thì sẽ là một đỉnh cao trong học ngôn ngữ luôn rồi - và mình rất nể những bạn có thể làm được điều đó.
Hãy kiên nhẫn, rèn luyện theo đúng phương pháp chứ đừng vội vàng, đốt cháy giai đoạn hoặc hoang mang “lầm đường lạc lối”, sau này hối hận uổng phí công sức, thời gian, tiền bạc.
Nhớ: đặt mục tiêu học ngữ âm để nói đúng và giao tiếp được trước đã, chứ chưa phải học để “y chang người bản xứ”. Để nói được "y chang người bản xứ" thì sẽ là một đỉnh cao trong học ngôn ngữ luôn rồi - và mình rất nể những bạn có thể làm được điều đó. Chặng đường sẽ rất gian nan và lâu dài!
Caption ảnh: bảng British Phonemic chart dựa theo thầy Adrian Underhill - một huyền thoại sống trong giới giảng dạy tiếng Anh hiện đại <3